زنان ایرانی چرا معتاد می شوند؟ در کشوری که حکومت آن دینی است و از در و دیوارش پند و اندرز به زنان برای خانه داری و بچه داری و تسلیم و رضا به شرایط نامطلوب خانوادگی، می ریزد، چرا نرخ زنان معتاد رو به افزایش است؟
« محبت نیوز» - آیا این موضوعی است که ناگهان کشف شده یا مانند دیگر معضلات اجتماعی به تدریج اتفاق افتاده و نهادهای مسئول به موقع با آن برخورد نکرده اند. پیداست سیاست انکار را بر سیاست اقرار که ایجاد مسئولیت می کند و پاسخگوئی می طلبد، ترجیح داده اند.
به نقل از تارنمای خانه امن هرچه بوده ما را به این نقطه ی کور رسانده که ممکن است به قول خانم شهیندخت ملاوردی معاون ریاست جمهور در امور زنان و خانواده، "اعتیاد زنانه بشود". این احتمال زنگ خطری است به حکومت ایران. کارشناسان اگر از حمایت حکومت بهره مند بشوند، قفل از زبان می گشایند و چاره هائی می اندیشند برای مهار و کنترل آن. آمارها ثابت می کند که اعدام گروه گروه قاچاقچی، روند رو به افزایش اعتیاد در ایران را تغییر نداده است. این می رساند که برنامه های بازدارندگی به صورت هماهنگ طراحی و اجرائی نشده و جمعیت قابل توجهی از مردم، زن و مرد، جوان و پیر، با نشئگی و خماری روزگار می گذرانند و برای دستیابی به مواد ، ابتدا به به شبکه های توزیع کننده مواد مخدر می پیوندند و گام به گام، گاهی تا حوزه های بالای جرم و جنایت پیش می روند.
اما اعتیاد زنان از حیث ریشه یابی و آثار و تبعات بعدی در زیست فردی و خانوادگی و اجتماعی شان، متفاوت از مردان مبتلا به اعتیاد بررسی می شود. ویژگی های جسمی، روانی و اقتصادی در زندگی زنان ایرانی، آنها را متفاوت از مردان مورد توجه قرار می دهد.
رویکرد های جدید به موضوع
رئیس مرکز تحقیقات سوء مصرف و وابستگی به مواد دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی اخیرن به سرویس اجتماعی خبرگزاری "ایسنا" اعلام کرده است: " میزان ابتلای زنان به اعتیاد به شدت در حال افزایش است و حدودا دو برابر شده است. در بسیاری از افراد سن اولین تجربه مصرف مواد بین ۱۴ تا ۱۹ سال است. بیش از ۶۰ در صد از زنان زندانی جرائمی دارند که ارتباط مستقیم با استعمال مواد مخدر دارد.
دکتر علی فرهودیان به یک رویکرد جدید توجه می دهد که تا کنون به آن اشاره ای نشده بود. رویکرد این است:
" رشد معضل اعتیاد در زنان بسیار سریع تر از مردان است. اگرچه نقش ژنتیک در گرایش مردان به مواد مخدر بیشتر است. اما بر اساس نتایج برخی مطالعات، زنان بیشتر تحت تاثیر وضعیت اجتماعی، استعمال مواد مخدر را شروع می کنند و ادامه می دهند."
حال پرسش "خانه امن" از دکتر علی فرهودیان و همکاران ایشان این است که: فشار قوانین تبعیض آمیز و مقاومت در برابر بازنگری در آنها به نفع زنان. یکی از مشخصات آن وضعیت اجتماعی نیست که زنان تحت تاثیرش قرار می گیرند و به مواد مخدر گرایش پیدا می کنند؟ آیا امتناع نهادهای قانونگذاری کشور از تدوین و تصویب قانون خاص برای کنترل خشونت خانگی با تاکید بر بازدارندگی، یکی از مشخصات وضعیت اجتماعی نیست که زنان را به سمت و سوی گرایش به مواد مخدر سوق می دهد؟
چرا مردان زنان خود را معتاد می کنند؟
این پرسش جای بحث دارد و سالهاست کارشناسان از آن خبر دارند. چرا بیشتر زنان توسط شوهر یا پارتنر ( دوست پسر ) معتاد می شوند؟
زنان نگاه شان به شوهر معتاد یا دوست پسر معتاد، منفی و سرزنش آمیز است. حاضر نیستند به آنها در لحظاتی که مواد استعمال می کنند، روی خوش نشان بدهند. با نفرت به آنها نگاه می کنند و از محیطی که آنها در حال مصرف مواد مخدر هستند، دورمی شوند. مردان معتاد با انواع ترفندها و با تمناهای عاشقانه، زنان را به مصرف اندکی مواد متقاعد می کنند و فرصت می دهند تا زن از شادکامی موقت آن لذت ببرد. در طول زمان زن معتاد می شود و همپای مرد، بی آن که او را سرزنش کند، لذت نشئگی را تجربه می کند.
اما در زنان این لذت، آنها را متوجه کامیابی های افراطی جنسی هدایت می کند و دایره روابط و دوستی هاشان تغییر می کند. به صورت طبیعی برای خوراک خود و شوهر یا دوست پسر با توزیع کنندگان خرد و کلان مواد مخدر رابطه برقرار می کنند. به نقل از دکتر علی فرهودیان " مسئله دردناک این است که بر اساس نتایج پژوهش های انجام شده بسیاری از مردان معتاد برای کسب درآمد، همسران خود را وادار به تن فروشی می کنند. در این شرایط زنان برای داشتن آمادگی جسمی و روانی به منظور تن فروشی، از مواد محرک استفاده می کنند."
چرا زنان زودتر از مردان معتاد شده و دیرتر از مردان برای ترک مراجعه می کنند؟
"زنان دو برابر مردان دچار افسردگی و اضصراب هستند و این مشکلات از عوامل خطر ابتلا به اعتیاد است. زنان برای درمان خود سخت تر مراجعه می کنند. و پس از مراجعه به جامعه دشوارتر بازمی گردند. چرا که آنها پس از اعلام اعتیاد خود به طور کامل از جامعه طرد می شوند. در این شرایط برخی از آنها مجبور به بازگشت به طرف مرد معتاد و کارتون خوابی می شوند."
راه حل چیست؟
۱ – خانواده ها زنی از اعضای خود را که به هر دلیل معتاد شده، طرد نکنند تا با اعتماد به حمایت آنها برای درمان مراجعه کند.
۲ – دولت بودجه کافی برای تسهیلات درمانی و پس از آن به آنها اختصاص بدهد، به نحوی که وقتی درمان می شوند بتوانند درآمدی داشته باشند و به علت فقر و از دست دادن منابع امرارمعاش، مثل مردی که آنها را معتاد کرده یا شبکه های توزیع کننده ای که با آنها کار می کرده، دیگر بار به آنها نپیوندد.
۳ – تغییر در وضعیت اجتماعی با تغییر سیاست های فرهنگی و ورزشی به گونه ای که سطح زمین ورزش و باشگاه هائی که زنان می توانند در آن جا تفریح کنند، افزایش یافته و آنها در نبود فضاهای امن برای تفریح، جذب لذت حاصل از مصرف مواد مخدر در فضاهای ناامن نشوند.
۴ – درمان زنان معتاد هرگاه بدون توجه به احساسات و عواطف مادرانه آنها انجام بشود، بی فایده است. پس از درمان، مددکاران متخصص می توانند به کمک خانواده و تشکلهای مدنی ، آنها را توانمند کرده و به عواطف مادرانه بازگردانند. نقطه ی اتصال مادران به فرزندان از جمله ی فرصت هائی است که هرگاه روی آن کار بشود، براحنمال درمان زنان معتاد می افزاید.
۵ – گفته می شود یکی از دلائلی که زنان دیرتر از مردان برای درمان مراجعه می کنند، این است که حتی نظام درمانی با آنها درست برخورد نمی کند. کارکنان در کلینیک های درمان اعتیاد به زن معتاد مراجعه کننده همچون یک موجود کثیف نگاه می کنند. دردناک است که کارشناسان می گویند منشی و پرستار و روانشناس هم با زن معتاد به حقارت برخورد می کنند.
نتیجه گیری
مشکلات در راه درمان زنان معتاد و بازگرداندن آنها به زندگی سالم بسیار است. زنانی که در ساختن جامعه مدنی فعال هستند باید به این مشکل بزرگ اجتماعی بها داده و منابع مالی برای اجرای این هدف را از دولت یازدهم که نسبت به موضوع حساسیت نشان می دهد و از بازار سنتی که اموری مانند جهیزیه دختران و قرض الحسنه را از دیر باز تغذیه مالی کرده است، مطالبه کنند. دسترسی به مددکاران متخصص در این زمینه و ادامه درمان در خانه و جامعه زیر نظر آنها و کارآفرینی برای آنها ، به برنامه های دقیق و متناسب با ویژگی های فرهنگی و اجتماعی ایران نیازمند است و به منابع مالی از نهادهائی که سنگ اخلاق گرائی را پیاپی به سینه می زنند، ولی برای این شعار زیبا، سر کیسه را شل نمی کنند.
نوکیش مسیحی در بند زندان شیراز به دلیل اینکه با درخواست آزادی مشروط وی و دو تن دیگر از هم بندان مسیحی اش موافقت نشد، وی بار دیگر اعتصاب غذای خود را از سر گرفت. "اعتصاب غذا" آخرین راه حل این افراد برای نشان دادن اعتراضاتشان می باشد.
